اصلاح نباتات، هنر و علم تغییر ژنتیکی گیاهان برای ایجاد ویژگی‌های مطلوب‌تر، از جمله افزایش عملکرد، بهبود کیفیت، مقاومت در برابر آفات و بیماری‌ها، سازگاری با شرایط محیطی مختلف و.. است. با توجه به اقلیم نیمه‌خشک استان اصفهان، اصلاح گیاهان به منظور مقاومت در برابر خشکی، شوری و دمای بالا، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. در این مقاله، به بررسی اهمیت اصلاح نباتات، اهداف، روش‌ها و دستاوردهای اصلاح نباتات در اصفهان می‌پردازیم.
در صورت تمایل به مطالعه راجع به مفهوم کشت بافت و بررسی ویژگی ، کاربرد و.. آن، به مقاله ی ما درباره “کشت بافت“ مراجعه کنید.
اهمیت اصلاح نباتات و گیاهان در کشاورزی
1. تأمین امنیت غذایی:
- افزایش عملکرد محصولات کشاورزی برای پاسخ‌گویی به نیاز جمعیت رو به رشد جهان.
- افزایش تولید غذا در واحد سطح بدون نیاز به گسترش زمین‌های کشاورزی
2. کاهش وابستگی به نهاده‌های شیمیایی:
- توسعه ارقام مقاوم به آفات و بیماری‌ها باعث کاهش مصرف سموم شیمیایی می‌شود
- کاهش مصرف کودهای شیمیایی از طریق بهبود بهره‌وری گیاهان
3. سازگاری با تغییرات اقلیمی:
- تولید گیاهان مقاوم به خشکی، گرما، شوری و سایر تنش‌های محیطی
- کمک به پایداری تولید کشاورزی در شرایط اقلیمی متغیر
4. افزایش کیفیت محصولات کشاورزی:
- بهبود ویژگی‌های تغذیه‌ای، ماندگاری، طعم، رنگ و ارزش بازار محصولات
- پاسخ به نیازهای جدید صنایع غذایی و فرآوری
-
اصلاح نباتات و گیاهان
اهداف اصلاح نباتات و گیاهان
مراکز تحقیقاتی و کشاورزان در ایران به ویژه اصفهان، به دنبال دستیابی به اهداف مهمی در کشاورزی نوین از اطریق این روش می باشند از جمله :
- افزایش عملکرد:افزایش میزان محصول در واحد سطح،افزایش بهره وری از منابع(آّب،کودو…)،افزایش تعداد برداشت در سال
- بهبود کیفیت محصول:بهبود کیفیت تغذیه ای،بهبود طعم؛رنگ،عطر؛بافت و ماندگاری محصول،کاهش مواد مضر و یا ضد تغذیه ای
- مقاومت به آفات و بیماری ها:کاهش وابستگی به سموم شیمیایی،افزایش پایداری تولید در برابر خسارات زیستی،کاهش هزینه های تولید و حفاظت از محیط زیست
- مقاومت به تنش های غیر زیستی:مقاومت به خشکی،شوری،سرما و گرما،تحمل به خاک های نامناسب یا آلودگی های محیطی،سازگاری با تغییرات اقلیمی
- اصلاح صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک:اصلاح ارتفاع،دوره رشد،زمان گلدهی،خواب بذر و …،مناسب سازی گیاه برای برداشت مکانیزه،بهبود فتوسنتز؛کارایی مصرف آب و نور
- کاهش دوره رشد:تولید ارقام زودرس برای برداشت سریع تر و استفاده بهینه از فصل زراعی،امکان کشت چندباره در یک فصل
- سازگاری با شرایط اقلیمی و منطقه ای:تولید ارقام مناسب برای مناطق خاص،افزایش تنوع ژنتیک بومی و جلوگیری از فرسایش ژنتیکی
- اقتصادسازی تولید:کاهش هزینه های کاشت؛داشت و برداشت،افزایش سودآوری برای کشاورزان
روش‌های اصلاح نباتات و گیاهان
روش‌های مختلفی برای اصلاح نباتات وجود دارد که به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- روش‌های سنتی: این روش‌ها شامل انتخاب، دورگ‌گیری و جهش‌زایی هستند.
- انتخاب: انتخاب بهترین گیاهان از یک جمعیت و تکثیر آنها برای تولید نسل‌های بعدی.
- دورگ‌گیری: تلاقی دو گیاه مختلف برای ترکیب ژن‌های مطلوب آنها و ایجاد گیاهان جدید با ویژگی‌های بهتر.
- جهش‌زایی: القای جهش‌های ژنتیکی در گیاهان با استفاده از مواد شیمیایی یا اشعه برای ایجاد تنوع ژنتیکی و انتخاب گیاهان با ویژگی‌های مطلوب.
- روش‌های نوین: این روش‌ها شامل مهندسی ژنتیک و نشانگرهای مولکولی هستند.
- مهندسی ژنتیک: انتقال ژن‌های خاص از یک موجود زنده به گیاه برای ایجاد ویژگی‌های مطلوب.
- نشانگرهای مولکولی: استفاده از نشانگرهای DNA برای شناسایی ژن‌های مطلوب در گیاهان و انتخاب گیاهان برتر در برنامه‌های اصلاح نژاد.
دستاوردها و مزیت های اصلاح نباتات در اصفهان
اصلاح نباتات، دستاوردهای چشمگیری در زمینه افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی در ایران و به ویژه اصفهان داشته است. برخی از این دستاوردها عبارتند از:
- توسعه گندم‌های مقاوم به خشکی: مناسب برای مناطق شرق و شمال اصفهان
- ارقام گوجه‌فرنگی و خیار مقاوم به آفات: کاهش مصرف سموم در گلخانه‌های نجف‌آباد و کاشان
- توسعه ارقام یونجه مقاوم به شوری: برای دامداری‌های منطقه برخوار و شرق استان
- کاهش دوره رشد: امکان برداشت چندباره در سال و افزایش سودآوری برای کشاورزان
شما عزیزان می توانید جهت دریافت مشاوره و یا کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اطلاح نباتات در اصفهان و سایر شهرها و مناطق این مرز و بوم با مشاورین مجموعه تولیدی ایزوپلاست تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه